۳-سرگیجه واقعی vertigo
در این سرگیجه فرد مبتلا احساس می کند که اطراف به دورش می چرخند و یا حرکت می کنند یا اینکه خود فرد در حال چرخش است .همین احساس حرکت یا چرخش است که سرگیجه واقعی را از سایر انواع آن متمایز میکند.سر گیجه واقعی معمولا به علت وجود مشکلی در بخش تعادل گوش داخلی ایجاد می شود.البته وجود اختلالاتی در سیستم عصبی مرکزی و مخچه نیز سرگیجه واقعی ایجاد می کند.
علل سرگیجه واختلال تعادل
سرگیجه و اختلال تعادل به عوامل زیادی بستگی دارد.این عوامل شامل عوامل عمومی و سیستمی بدن وهم چنین مشکلات مربوط به بخش تعادل گوش داخلی می باشد.
عوامل عمومی و سیستمی
کاهش جریان خون و در نتیجه نرسیدن خون کافی به مغز به دلیل کم آب شدن بدن ، تصلب شرائین ، اختلالات عروقی ، افت فشار خون وضعیتی ، تغییرات فشار خون ، نارسایی های قلبی ، سکته مغزی گذرا ، مشکلات مربوط به ناحیه گردن و ضربه به سرو…
میگرن
کم کاری تیروئید
فاکتورهای شیمی خون مثل قند خون ،بالا بودن چربی بویژه کلسترول
آلرژی نسبت به ذرات معلق هوا و گرد و غبار ،گرده گیاهان ،غذاهای حساسیت زا
برخی از بیماریهای ویروسی مثل آنفولانزای شدید
تغذیه ونمک زیاد در رژیم غذایی
استفاده از مواد مخدر ، مسکن های قوی ، الکل ،کافئین و نیکوتین (جریان خون مغز را کاهش می دهد).
مصرف برخی داروها،از جمله داروهای ضد افسردگی و آرام بخش و داروهای ضد تشنج و داروهای کنترل فشار خون
استرس ،اضطراب،حملات هراس که باعث اسپاسم شریان ها می شود.
بعضی از بیماری های سیستم عصبی (ام اس،سیفلیس،تومور های مغزی) که از دلایل ناشایع هستند.
عوامل مربوط به ضعف و اختلال سیستم عصبی تعادل گوش داخلی
نرسیدن خون کافی به گوش داخلی(گوش داخلی به تغییرات جزئی جریان خون بسیار حساس است و همه دلایل ذکر شده در مورد جریان خون ناکافی مغز در مورد گوش داخلی نیز صدق می کند).
ویروس هایی که باعث سرماخوردگی و آنفولانزا می شوند میتوانند به بخش تعادل گوش داخلی نیز حمله کنند و ایجاد سر گیجه شدید نمایند.
عفونت مزمن گوش میانی و ماستوئید (بخش استخوانی پشت گوش در جمجمه) در صورتی که به گوش داخلی گسترش یابد.سرگیجه و اختلال تعادل و کم شنوایی ایجاد می کند.
ضربه به سر و شکستگی جمجمه در صورتی که باعث آسیب به گوش داخلی شود سر گیجه شدید همراه با تهوع و استفراغ و کاهش شنوایی ایجاد می کند.
التهاب عصب تعادلی گوش داخلی که در اثر عوامل ویروسی ایجاد می گردد و باعث سر گیجه های شدید می شود.
بیماری میگرن و سیتبولار ،در ده درصد (۱۰%) بیمارانی که میگرن دارند مشکلات سرگیجه و اختلال تعادل پس از سر درد های شدید پیش می آید که به علت در گیری بخش تعادل گوش داخلی است.این بیماران معمولا کم شنوایی ندارند.
بیماری حرکت motion sickness
که نوعی اختلال رایج است که هنگام سفر با هواپیما ،کشتی ،قایق،اتومبیل به علت حرکات متناوب پیش می آید و فرد دچار سرگیجه ،تهوع و استفراغ می شود.این بیماری جدی نیست اما بعضی افراد را در سفر به شدت ناتوان می کند.بیماری دریا یا دریا گرفتگی نیز نوعی دیگر از بیماری حرکت است ،تعداد کمی از افراد حتی چند روز بعد از سفر نیز از علائم رنج می برند .توصیه می شود در صورتی که علائم بهبود پیدا نکرد و سیر پیشرونده داشت به پزشک متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه نمایید.
سرگیجه وضعیتی حمله ای خوش خیم یا Bppv
بیماری یا سندروم منیر
در اینجا دو بیماری شایع سرگیجه و ضعیتی حمله ای خوش خیم و بیماری منیر که منشا گوش داخلی دارند را توضیح می دهیم.
سرگیجه وضعیتی حمله ای خوش خیم یا Bppv
این نوع سرگیجه شایع ترین علت سرگیجه با منشأ گوش داخلی است. سرگیجه می تواندخفیف یا شدید باشد.
در سر گیجه وضعیتی ، بیمارپس از حرکات سر یا تغییرات سریع وضعیتی دچار سر گیجه های کوتاه مدت و شدید می شود. سرگیجه هنگام جا به جا شدن به سمت دیگر در حین خواب یا خمیده شدن سر به سمت عقب رخ می دهد.زمان سرگیجه کوتاه است و کمتر از یک دقیقه طول می کشد و اگر بیمار بدون حرکت باشد علائم به سرعت بهبود می یابند. معمولاً پس از بر طرف شدن علائم فرد می تواند فعالیت روزمره خود را ادامه دهد.
علائم و نشانه ها
گیجی (سرگیجه واقعی)
ناپایداری ،اختلال تعادل
احساس چرخش محیط یا خود فرد
تاری دید پس از حرکت سریع سر ،تهوع و استفراغ
علت بیماری
علت شکسته شدن و جا به جایی کریستال های ظریف و شناور شدن آن ها در اندام های تعادلی گوش داخلی است که ممکن است در اثر ضربه به سر و یا خود بخود از محل خود جدا شده باشند. پزشک متخصص گوش و حلق و بینی اقدامات تشخیصی لازم را انجام می دهد و معمولا درمان دارویی و هم چنین توانبخشی تعادل را انجام می دهد.توان بخشی تعادل شامل انجام یک سری مانورهاست(حرکات و چرخش های خاص سر بیمار)که با انجام این مانورها کریستال های کوچک به جای اصلی خود باز می گردند. معمولا طی توان بخشی تعادل ،انجام حرکات و ورزش های خاصی به بیمار توصیه می شود. در صورتی که به توصیه ها و تمرینات به خوبی توجه شود و انجام گردد.سرگیجه متوقف می شود.
بیماری یا سندروم منیر
منیر بیماری گوش داخلی است که در آن تجمع و فشار مایع گوش داخلی افزایش می یابد. این بیماری در بیشتر مواقع فقط یک گوش را درگیر میکند.
علائم منیر
مهم ترین علامت سرگیجه چرخشی ، حمله ای و متناوب یا دوره ای هست(حملات سرگیجه ممکن است بین چند دقیقه تا چند ساعت طول بکشد.)
تهوع یا استفراغ
وزوز (سرو صدا در گوش) به صورت غرش ، همهمه ، صدای زنگ
احساس پری ،سنگینی،و فشار در گوش
کاهش شنوایی حسی عصبی نوسان دار
بعد از حملات سر گیجه معمولا بیمار خواب آلود است و احساس عدم تعادل نیز تا چند روز طول می کشد و بعد بتدریج علایم بر طرف می شود . اما بعد از مدتی معمولا دوباره حمله سر گیجه آغاز می شود.
علت بیماری منیر
علت بیماری منیر ناشناخته است اما احتمالا عواملی مانند اثرات هورمونی ، مواد عصبی و شیمیایی غیر طبیعی در خون ، واکنش های آلرژیک ، استرس ، سوء تغذیه ، اختلالات متابولیک مانند دیابت ، اختلالات عروقی ، بیماری های خود ایمنی و سابقه خانوادگی در بروز این بیماری مؤثرند.
کاهش شنوایی در منیر از نوع حسی عصبی است و در مراحل اولیه بیماری این کم شنوایی متغیر است و گاهی بهتر و یا بدتر می شود.ابتدا کاهش شنوایی در فرکانس های بم شروع می شود و بتدریج همه فرکانس ها را در بر می گیرد. با روند پیشرفت بیماری کم شنوایی بیشتر و دائمی می گردد.صداها ی بلند ممکن است در گوش مبتلا آزار دهنده باشد.
پزشک متخصص گوش و حلق و بینی پس از معاینه و گرفتن شرح حال بیمار و توصیه به انجام یک سری آزمایشات مربوط به سیستم شنوایی و تعادل ، مراحل تشخیصی را انجام می دهد.
در اکثر مواقع درمان دارویی پیشنهاد می گردد. امروزه داروهای بسیار مؤثری برای کنترل بیماری منیر تجویز میگردند.هم چنین توان بخشی تعادل (انجام به برخی مانورهای خاص ، توصیه به انجام بعضی ورزش ها) نیز در صورت نیاز انجام می گردد.
رژیم غذایی کم نمک ، مدر(ادرار آور) ، تغذیه مناسب ، استراحت و خواب کافی و منظم ، پرهیز از خستگی زیاد ، انجام فعالیت های بدنی ، دوری از استرس ، اجتناب از مصرف کافئین ، سیگار و الکل و … همگی در کنترل بیماری و کم شدن حملات سر گیجه میتوانند مؤثر باشند.
در صورت کنترل نشدن بیماری با درمان دارویی و حملات سرگیجه متناوب وناتوان کننده ممکن است درمان جراحی توسط متخصص گوش و حلق و بینی پیشنهاد گردد.
توصیه های کلی برای بیماران متبلا به سرگیجه و اختلال تعادل
نسبت به سرگیجه و اختلال تعادل خود حساس باشید و دقت کنید در چه موقعیت هایی و یا با خوردن چه مواد غذایی و … سرگیجه یا اختلال تعادل شما بیشتر می شود.
چه مدت زمانی طول می کشد،آیا با تهوع و استفراغ همراه است و …
به متخصص گوش و حلق وبینی مراجعه نمایید و مشکل خود را خلاصه و دقیق توضیح دهید.
پزشک با توجه به شرح حال شما و معاینه دقیق و انجام تست های عصبی و عملکردی تعادل ممکن است توصیه به انجام آزمایشات شنوایی و آزمون های خاص تعادلی و سی تی اسکن، ام آر آی و یا حتی ارزیابی های قلبی و آزمایش خون برای شما داشته باشد.همه بیماران نیازمند همه تست ها نیستند.
از تغییرات ناگهانی در وضعیت خود داری کنید،به خصوص ار حالت دراز کشیده به ایستاده یا چرخیدن.
از حرکات شدید سر اجتناب کنید به خصوص حرکت چرخشی و نگاه به بالا.
مصرف موادی که جریان خون را مختل می کننند را حذف کنید یا کاهش دهید مثل نیکوتین ،کافیئن و نمک.
شرایطی که سرگیجه تان را تشدید می کند به حداقل برسانید.مثل استرس و مواد غذایی حسیاسیت زا.
در صورتی که بیماری حرکت دارید.
در اتومبیل در صندلی جلو بنشینید و دور دست را نگاه کنید.
در کشتی روی عرشه بروید و افق را تماشا کنید.
در هواپیما کنار پنجره ،ترجیحا روی بال هواپیما بنشینید و بیرون را نگاه کنید.
حین مسافرت مطالعه نکنید.
روی صندلی هایی که جهت مخالف وسیله نقلیه است ننشینید.
از خوردن غذای تند و چرب قبل ا ز مسافرت خود داری کنید.
قبل از سفر دارویی که پزشک تجویز کرده را استفاده نمائید.
